Сала жаңалықтары архивы
1304
Қазақстанда электр энергетикасы мен ЖЭК саласын дамыту үшін бірқатар заңнамалық актілерді өзгерту жоспарлануда
Бүгін, 7 қазанда Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің пленарлық отырысында «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау және электр энергетикасы мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасы бірінші оқылымда мақұлданды, деп Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің баспасөз қызметі хабарлайды.
Ұсынылып отырған заң жобасының негізгі тұжырымдамалық жаңашылдықтары:
1) Маневрлік қуаттар құрылысын ынталандыру.
Бүгінгі таңда республикада электр қуатының профициті (2000 МВт) маневрлік қуаттардың тапшылығымен қатар жүруде. Тәулік ішінде электр энергиясын тұтыну біркелкі емес, кешкі сағаттардың жоғарылауымен және түнде төмендеуімен, электр станцияларының жедел ауыспалы жұмысын қажет етеді. Жұмыс істеп тұрған электр станцияларының қолданыстағы реттеу мүмкіндіктері жеткіліксіз, сондықтан жүйелік оператор Ресейдің энергия жүйесін реттеуді қолдануға мәжбүр. Ресей БЭЖ-і қамтыған теңгерімсіздік 600-800 МВт-қа жетеді.
Оларды өндіріс-тұтыну теңгерімсіздіктерін реттеуге тарту үшін маневрлік қуаттарды дамыту ресейлік реттеуді пайдаланудың орнына Қазақстанның электр станциясында ауытқуларды өтеу жөніндегі қызметтердің бір бөлігін сатып алуды қайта бағыттауға мүмкіндік береді.
Маневрлік генерацияны құру жөніндегі жобаларды іріктеу аукциондық іріктеуді қолдану арқылы жүзеге асырылатын болады, бұл осындай көздердің құрылысына серпін беруге, түпкілікті тұтынушылар үшін бағаларға ең аз әсер ете отырып, неғұрлым тиімді жобаларды таңдауға мүмкіндік береді.
2) ЖЭК қолдауға толассыз тариф белгілеу.
ЖЭК-тің жаңа объектілерін іске қосу арқылы жұмыс істеп тұрған энергия өндіруші ұйымдардың ЖЭК-ті қолдау жөніндегі есеп айырысу-қаржы орталығынан электр энергиясын сатып алу тарифтері мен үлестері ұлғаюда. Осыған байланысты, дәстүрлі энергия өндіруші ұйымдар шекті тарифтерге тиісті түзету енгізілген кезге дейін орны жабылмайтын залалдарды көтереді. ЖЭК-ті дамытуға байланысты шығындардың өзгеруі ЭӨҰ-ның шекті тарифтерін тұрақты және уақтылы түзетуді талап етеді.
Осыған байланысты, ЖЭК-ті қолдау жөніндегі есеп айырысу-қаржы орталығынан электр энергиясын сатып алуға арналған шығындарды шекті тарифтен бөлу және ЖЭК шығындарын шекті тарифтен артық үстеме ретінде қарау қажеттілігі бар.
3) Жаңартылатын энергетиканы дамыту үшін қолайлы жағдайлар жасау.
Қазіргі уақытта жаңартылатын энергетиканы дамытуға елеулі инвестициялар салынуда.
Электр энергиясын өндірудің жалпы көлемінде ЖЭК үлесін ұлғайту жөніндегі нысаналы индикаторлар оның үлесін 2020 жылы 3% - ға, 2025 жылы 6% - ға және 2030 жылға қарай 10% - ға жеткізуді көздейді. 2050 жылға қарай жалпы энергия тұтынудың кем дегенде жартысы жаңартылатын және баламалы энергия көздеріне тиесілі болуға тиіс.
Осы индикаторларға қол жеткізу үшін заң жобасында мыналарды енгізу ұсынылады:
Бірінші. ЖЭК жобалары алдындағы төлемдер бойынша өз міндеттемелерін орындамаған жағдайда (ҚАО-ның кредит қабілеттілігін арттыру мақсатында) Үкімет тарапынан қаржы-есеп айырысу орталығына қаржылық қолдау көрсету.
Бұл норма инвесторлардың тәуекелдерін азайтуға мүмкіндік береді және тиісінше ЖЭК объектілері өндіретін электр энергиясына аукциондық сауда-саттықтағы бағаны төмендетеді. Бұдан басқа, осы норманы енгізу Қазақстандағы ЖЭК секторының инвестициялық тартымдылығын арттыруға мүмкіндік береді.
Екінші. Электр энергиясын сатып алуға арналған келісімшарттың қолданылу мерзімін қазіргі 15 жылдан 20 жылға дейін ұлғайту.
Бұл тетік болашақ инвесторлар үшін ЖЭК нарығының тартымдылығын арттыру мақсатында қажет және аукциондық бағалардың төмендеуіне әкеледі.
Үшінші. ҚАО арқылы су тасқыны электр энергиясын орталықтандырылған сатып алу-сатуды енгізу.
Қолданыстағы «Электр энергетикасы туралы» Заңға сәйкес энергия өндіруші ұйымдар-гидроэлектр станциялары суды табиғат қорғау мақсатында жіберу кезеңінде өндірілетін электр энергиясын орталықтандырылған сауда-саттықта сатуға міндетті. Жүйелік оператордың деректері бойынша электр энергиясын өндіру-тұтынудың жыл сайынғы нақты теңгерімінің көлемі орта есеппен 300 млн. кВтсағ құрайды. Бұл ретте, су тасқыны электр энергиясының шамамен 50%-ын бағаны мемлекет реттемейтін трейдерлер орталықтандырылған сауда-саттықта сатып алады.
Аталған факторларды ескере отырып, энергия өндіруші ұйымдардың (гидроэлектр станцияларының) тасқын электр энергиясын ҚАО сату міндетін заңды түрде бекіту ұсынылады, ол өз кезегінде осы қымбат емес тасқын электр энергиясын ЖЭК электр энергиясын орталықтандырылған сатудың қолданыстағы тетігі арқылы ҚР-ның барлық тұтынушылары арасында бөлетін болады.
