Сала жаңалықтары архивы

Мәжілістің Экология және табиғатты пайдалану мәселелері жөніндегі комитетінде Еділ Жаңбыршиннің төрағалығымен «Электр энергиясын Бірыңғай сатып алушы тетігін енгізу жөніндегі ағымдағы жағдай туралы» тақырыптық отырыс өтті, деп хабарлайды Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің баспасөз қызметі.

Энергетика министрі Алмасадам Сәтқалиев осы жылдың шілде айынан бастап электр энергиясын орталықтандырылған сатып алу және сату модельдері – Бірыңғай сатып алушы және Теңгерімдеуші нарық нақты уақыт режимінде іске қосылғанын баяндады. Бірінші болып «Жаңартылатын энергия көздерін қолдау жөніндегі есеп айырысу-қаржы орталығы» ЖШС анықталды.

– Жұмыс барысында Бірыңғай сатып алушы бәсекелестік жағдайлардың оң нәтижесін көрсетті, атап айтқанда профициттік сағаттарда. Яғни, энергия жүйесіндегі электр энергиясының артық болуы кезеңінде электр энергиясын сатуды жүзеге асыру мақсатында жоғары тарифтері бар электр станциялары электр энергиясының құнын 10%-ға дейін төмендетеді, - деп хабарлады Энергетика министрлігінің басшысы.

Бұрын электр энергиясын сатып алушылар электр станцияларымен тікелей келісімшарттар жасасқан. Алайда, бұл сатып алушылардың арзан электр энергиясына тең қол жетімділігінің болмауына байланысты бәсекелестік емес жағдайларға себеп болды.

– Бірыңғай сатып алушының моделі шеңберінде электр энергиясының барлық көтерме тұтынушылары тек Есеп айырысу-қаржы орталығынан бір орташа өлшенген тариф бойынша сатып алуды жүзеге асырады. Бұл ретте елдің электр энергиясына деген қажеттілігін жабу мүмкін болмаған жағдайда қазақстандық энергия көздері есебінен электр энергиясының жоспарлы импорты жүзеге асырылады, - деді Алмасадам Сәтқалиев.

Оның айтуынша, бұл тұтынушылардың электр энергиясына деген сұранысын электр желілерінің өткізу қабілеттілігі шегінде толық көлемде қанағаттандыруға мүмкіндік береді. Бұл ретте импорттық электр энергиясының құны барлық көтерме тұтынушыларға біркелкі бөлінеді. Жоспарлы импорт мемлекетаралық ағындар сальдосының ауытқуын барынша азайтуға мүмкіндік берді.

Өз кезегінде, «KEGOC» АҚ Басқарма төрағасы Нәби Айтжанов компания заңнаманың талаптарына сәйкес келетін аппараттық-бағдарламалық кешен құру бойынша қажетті жұмыс жүргізгенін хабарлады. Бүгінгі таңда электр энергиясының Теңгерімдеуші нарығы жүйесі нарықтың барлық субъектілерінің бірыңғай алаңда күнделікті өзара іс-қимылын қамтамасыз етеді. Кешенді толық әзірлеу 2024 жылдың шілде айының соңына дейін аяқталады, бүгін оның екінші кезеңі жүріп жатыр.

Ол сондай-ақ Бірыңғай сатып алушының бағасынан төмен теңгерімсіздіктерді сатып алу мүмкіндігін болдырмау арқылы теңгерімдеуші нарықта баға белгілеу тәсілдерін өзгертуге қатысты компания атынан ұсыныстар айтты. Сонымен қатар – электр энергиясын коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйесімен жарақтандырылмаған субъектілер үшін заңнамаға айыппұл санкцияларын енгізу бойынша.

Тақырыптың жалғасында «Жаңартылатын энергия көздерін қолдау жөніндегі есеп айырысу-қаржы орталығы» ЖШС Бас директоры Гүлжан Нәлібаева және «Электр энергиясы мен қуаты нарығының қазақстандық операторы» АҚ Басқарма Төрағасы Қайрат Рахимов баяндама жасады.

Отырыс барысында мәжілісмендер мен басқа да қатысушылар өз ұсыныстарын айтып, баяндамашыларға сұрақтар қойды. Қазақстандық электр энергетикасындағы шешілмеген жүйелік мәселелерді бейінді комитет төрағасы Еділ Жаңбыршин сұрады.

– Нарықтың барлық қатысушыларына әсер ететін бір маңызды мәселе қалады. Заңда ЖЭО-дан электр энергиясын сатып алу басымдығы көзделген, соның салдарынан нарық сыйымдылығы төмендейді, түнгі уақытта газ турбиналық станциялар, ірі МАЭС-лар тиелмейді. Біз көршілеріміздің және әлемнің тәжірибесін зерттедік. Шын мәнінде, ЖЭО-ны қолдау керек, олар жылыту режиміне ие, бірақ бұл электр энергиясының барлық көлеміне емес, технологиялық минимумға қатысты. Егер біз оны төмендетсек, мәселе айтарлықтай шешілетін болады, - деп жауап берді Алмасадам Сәтқалиев.

Мәселенің заңнамалық шешімін іздеу Мәжілістегі жұмыс топтары шеңберінде жалғасады. Бүгінде депутаттар жылу және электр энергетикасы, сондай-ақ жаңартылатын энергия көздері мәселелері бойынша жылу энергетикасы және түзетулер туралы заң жобаларымен жұмыс істеуде.

Фото: Жумабеков Ж.